Παιδικές ιώσεις: Συμπτώματα και αντιμετώπιση (Γράφει η Ιωάννα Ρέβελα, ιατρός )

Το κοινό κρυολόγημα και η γρίπη προσβάλλουν παιδιά κάθε ηλικίας, ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες. Οι γονείς θα πρέπει να παρακολουθούν την πορεία της νόσου και τη γενική κατάσταση του παιδιού τους, προκειμένου να διακρίνουν τα ανησυχητικά συμπτώματα που θα τους οδηγήσουν στον ιατρό.
Πώς εκδηλώνονται;
Το κοινό κρυολόγημα είναι ήπιας μορφής λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. Εκδηλώνεται με βήχα, ρινόρροια (συνάχι), δυσκολία στη ρινική αναπνοή, ξηρότητα στο λαιμό, πόνο στην κατάποση και μέτριο πυρετό. Πλήρης υποχώρηση των συμπτωμάτων αναμένεται περίπου τη δέκατη μέρα.
Στη γρίπη τα συμπτώματα είναι συνήθως πιο βαριάς μορφής σε σύγκριση με αυτά του κοινού κρυολογήματος. Στα μεγάλα παιδιά η νόσος ξεκινά απότομα με υψηλό πυρετό, μυαλγίες, ρίγη, κεφαλαλγία και βήχα. Το 50% των παιδιών παρουσιάζουν φαρυγγίτιδα και οφθαλμικά συμπτώματα, δηλαδή δακρύζουν τα μάτια τους (δακρύρροια), έχουν αίσθημα καύσου και πόνο κατά τις κινήσεις των οφθαλμών.
Στα μικρότερα παιδιά η κλινική εικόνα είναι λιγότερο τυπική και ο πυρετός τείνει να είναι υψηλότερος. Ο πυρετός διαρκεί περίπου τρεις ημέρες και ακολουθεί η ύφεση όλων των υπόλοιπων συμπτωμάτων, εκτός από το βήχα και τη ρινική καταρροή, που επιτείνονται και διαρκούν τέσσερις με δέκα μέρες ακόμα.
Πού οφείλονται;
Για το κοινό κρυολόγημα ενοχοποιούνται πολλοί διαφορετικοί ιοί που προσβάλλουν το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα. Οι κυριότεροι είναι οι ρινοϊοί και ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός.
Για τη γρίπη ενοχοποιούνται οι διάφοροι τύποι του ομώνυμου ιού (π.χ., ιός γρίπης τύπου Α, Β ή C).
Πώς μεταδίδονται;
Οι ιοί που προκαλούν γρίπη και κοινό κρυολόγημα μεταδίδονται από άτομο σε άτομο, κυρίως με τα μολυσμένα από τους ιούς σταγονίδια που διασπείρονται στον αέρα όταν ένας ασθενής βήχει ή φτερνίζεται. Επιπλέον, μπορούν να μεταδοθούν όταν μετά την απτική επαφή (π.χ., χειραψία) με κάποιον ασθενή το παιδί βάλει τα χέρια του στο πρόσωπο (μάτια, μύτη, στόμα) και μεταφέρει με τον τρόπο αυτό τον ιό στις ανώτερες αναπνευστικές οδούς ή όταν έλθει σε επαφή με αντικείμενα (π.χ., χαρτομάντιλα, ποτήρια) που φέρουν μολυσμένες ρινοφαρυγγικές εκκρίσεις (π.χ., ρινική βλέννη, σάλιο).
Για πόσο χρονικό διάστημα μεταδίδονται;
Τα συμπτώματα αρχίζουν μία με τρεις μέρες μετά την επαφή με κάποιον ασθενή. Η μετάδοση αρχίζει 24 ώρες πριν από την έναρξη των συμπτωμάτων και συνεχίζεται μέχρι την υποχώρησή τους.
Ποια παιδιά πρέπει να κάνουν το εμβόλιο της γρίπης;
Το εμβόλιο της γρίπης πρέπει να το κάνουν παιδιά από έξι μηνών και πάνω που πάσχουν από:

• Ασθμα ή χρόνια αναπνευστικά προβλήματα.
• Καρδιακές παθήσεις.
• Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.
• Σακχαρώδη διαβήτη.
• Αιμοσφαιρινοπάθειες (π.χ., δρεπανοκυτταρική αναιμία).
• Χρόνια μεταβολικά νοσήματα.
• AIDS.

Επίσης το εμβόλιο ενδείκνυται για:

• Τα παιδιά που παίρνουν φάρμακα που καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα.
• Τα παιδιά που λαμβάνουν χρονίως σαλικυλικά (π.χ., παιδιά με ρευματοειδή αρθρίτιδα).

Το εμβόλιο παρασκευάζεται από αδρανοποιημένους ιούς, γίνεται ετησίως και είναι ασφαλές με ελάχιστες και ήπιες ανεπιθύμητες ενέργειες. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, πριν από τη χορήγησή του χρειάζεται να προηγείται συνεννόηση με τον παιδίατρο που παρακολουθεί το παιδί.
Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές;
Οι κυριότερες επιπλοκές είναι η επέκταση της λοίμωξης στους πνεύμονες (οξεία βρογχιολίτιδα, βρογχίτιδα, πνευμονία) ή σε γειτονικούς ιστούς (οξεία μέση ωτίτιδα, ιγμορίτιδα, αμυγδαλίτιδα, λαρυγγίτιδα, επιγλωττίτιδα). Αυτές μπορεί να οφείλονται στον ίδιο τον ιό ή σε επακόλουθη βακτηριακή λοίμωξη (δευτεροπαθής λοίμωξη) λόγω εξασθένισης της άμυνας του οργανισμού.
Αλλες επιπλοκές είναι αυτές που σχετίζονται με τον πυρετό (π.χ., αφυδάτωση, πυρετικοί σπασμοί) και σπανιότερα τα νευρολογικά σύνδρομα, η μυοκαρδίτιδα, το σύνδρομο Reye (ηπατική και εγκεφαλική βλάβη κατά την αποδρομή της ιογενούς λοίμωξης που συσχετίζεται και με τη λήψη ασπιρίνης).
Πυρετικοί σπασμοί: Υπάρχει λόγος ανησυχίας;
Παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια εμπύρετων καταστάσεων (συνήθως πάνω από τους 38,5 βαθμούς Κελσίου) σε παιδιά ηλικίας μέχρι πέντε ετών. Τα παιδιά που έχουν κάνει ήδη ένα επεισόδιο πυρετικών σπασμών έχουν πιθανότητα 50% να ξανακάνουν σπασμούς σε επόμενο εμπύρετο νόσημα, συνήθως μέχρι ένα με δύο χρόνια μετά.
Διακρίνονται σε απλούς και επιπλεγμένους (ή άτυπους). Οι απλοί πυρετικοί σπασμοί διαρκούν λιγότερο από δέκα λεπτά και μετά την κρίση δεν εμφανίζονται νευρολογικά υπολείμματα. Οι άτυποι διαρκούν πάνω από δεκαπέντε λεπτά και ενίοτε παρατείνονται ή ακολουθούνται μετά την κρίση από νευρολογικά υπολείμματα (π.χ., παροδική παράλυση ενός μέλους ή ημιμορίου του σώματος). Το ρίγος και οι παραισθήσεις κατά τη διάρκεια της εμπύρετης λοίμωξης μπορούν να συγχυστούν με σπασμούς.
Η εμφάνιση των απλών πυρετικών σπασμών δεν είναι συνήθως ανησυχητική. Αντίθετα, παιδιά με προϋπάρχον νευρολογικό πρόβλημα ή όσα έχουν πολλά επεισόδια άτυπων σπασμών ή αυτά με οικογενειακό ιστορικό επιληψίας κινδυνεύουν να εκδηλώσουν αργότερα επιληψία. Το πρώτο επεισόδιο σπασμών ανεξαρτήτως ηλικίας ή η εκδήλωσή τους σε παιδιά μεγαλύτερα των πέντε ετών απαιτεί ιατρική διερεύνηση.
Ποια είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση;
Γενικά τα παιδιά χωρίς προϋπάρχοντα σοβαρά προβλήματα υγείας δεν χρειάζονται ειδική θεραπεία. Αυτή συνήθως περιλαμβάνει την ανάπαυση, τη χορήγηση αντιπυρετικών, τις ενσταλάξεις φυσιολογικού ορού στη μύτη και την αύξηση της υγρασίας του περιβάλλοντος.
Επίσης:

• Αν το παιδί παρουσιάσει υψηλό πυρετό, μπορείτε να του κάνετε ένα χλιαρό (36-37 βαθμούς Κελσίου) μπάνιο ή να του τοποθετήσετε χλιαρές κομπρέσες κάτω από τις μασχάλες.
• Η λήψη πολλών υγρών (νερό, γάλα, χυμοί, τσάι, σούπες) είναι απαραίτητη, διότι αφενός τα παιδιά μπορεί να αφυδατωθούν εύκολα από τον πυρετό και αφετέρου βοηθούν στην αποσυμφόρηση της μύτης και του λαιμού (ρευστοποίηση εκκρίσεων).
• Η χορήγηση ρινικών αποσυμφορητικών γίνεται μόνο κατόπιν σύστασης του παιδίατρου και γενικά πρέπει να αποφεύγεται σε ήπιες περιπτώσεις.
• Τα αντιβιοτικά δεν θεραπεύουν τις ιώσεις και δεν μειώνουν τη διάρκεια της νόσου. Δίνονται μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του παιδίατρου για τη θεραπεία τυχόν βακτηριακών (δευτεροπαθών) επιπλοκών. Η άσκοπη χρήση τους εκθέτει το παιδί στους κινδύνους αλλεργικών αντιδράσεων, παρενεργειών και συμβάλλει στη δημιουργία ανθεκτικών μικροβίων.
• Ειδικά φάρμακα κατά της γρίπης, όπως είναι η αμανταδίνη και η ριμπαβιρίνη, χορηγούνται μόνο όταν η λοίμωξη είναι ασυνήθιστα σοβαρή.

Τι πρέπει να γνωρίζετε για τα αντιπυρετικά

• Η φυσιολογική θερμοκρασία του σώματος κυμαίνεται μεταξύ 36,2-37 βαθμών Κελσίου. Θερμοκρασία 37,1-37,9 βαθμών Κελσίου υποδηλώνει την παρουσία δεκατικής πυρετικής κίνησης και δεν απαιτεί τη χορήγηση αντιπυρετικών φαρμάκων. Θερμοκρασία πάνω από 38 βαθμούς Κελσίου είναι πυρετός, ενώ επίπεδα άνω των 38,5 βαθμών απαιτούν τη χορήγηση αντιπυρετικού.
• Το αντιπυρετικό εκλογής είναι η παρακεταμόλη (Depon, Panadol, Apotel, Dolal) επειδή σπάνια δημιουργεί παρενέργειες.
• Δεν πρέπει να δίνετε στο παιδί ασπιρίνη. Εκτός από τη βλαπτική επίδραση της στο στομάχι έχει ενοχοποιηθεί για αλλεργικές αντιδράσεις, για επιδείνωση των συμπτωμάτων του άσθματος και για την εμφάνιση του συνδρόμου Reye.
• Πριν από τη χορήγηση αντιπυρετικού στο παιδί σιγουρευτείτε για την ημερομηνία λήξης και τη σωστή μέχρι τότε συντήρησή του. Επίσης, διαβάστε προσεκτικά την ετικέτα (κάθε σιρόπι δεν είναι αντιπυρετικό!) και τις οδηγίες για τη δοσολογία (για τα παιδιά η δόση υπολογίζεται με βάση το σωματικό τους βάρος).
• Αν το παιδί σε προηγούμενη λήψη του φαρμάκου έχει παρουσιάσει οποιαδήποτε αλλεργική αντίδραση ή αν ο παιδίατρος σας έχει συστήσει να αποφεύγετε να του δίνετε φάρμακα, τότε συμβουλευτείτε τον πριν το χορηγήσετε.

Πότε πρέπει να απευθυνθείτε οπωσδήποτε στον ιατρό;
Πρέπει να συμβουλευθείτε οπωσδήποτε τον ιατρό όταν το παιδί:

• Κάνει πυρετικούς σπασμούς.
• Έχει δερματικά εξανθήματα.
• Έχει δυσκολία στην αναπνοή ή γογγυσμό (βογκητό).
• Έχει αυχενική δυσκαμψία (το παιδί στέκεται ακίνητο με τον αυχένα του άκαμπτο και δεν μπορεί να λυγίσει το κεφάλι του προς τα κάτω) και παραπονιέται για έντονη κεφαλαλγία.
• Αντιμετωπίζει χρόνιο πρόβλημα υγείας.
• Ο πυρετός δεν υποχωρεί εύκολα με τα αντιπυρετικά.
• Ο πυρετός διαρκεί πάνω από τρεις ημέρες.
• Έχει πόνο στο αφτί, στα ιγμόρεια (δεξιά και αριστερά της μύτης στο πρόσωπο) ή στο θώρακα.
• Εμφανίζεται ταχέως αναπτυσσόμενο οίδημα (πρήξιμο) στο λαιμό ή τη γλώσσα.

Να θυμάστε
Η γενική κατάσταση του παιδιού έχει μεγαλύτερη σημασία από το ύψος του πυρετού. Ένα παιδί μπορεί να μην έχει υψηλό πυρετό αλλά να είναι ανήσυχο, να κλαίει, να μην έχει όρεξη να φάει, να είναι νωχελικό, να παρουσιάζει υπνηλία, δηλαδή να έχει κακή γενική εικόνα. Στην περίπτωση αυτή ή, εάν έχετε υποψία ότι τα συμπτώματα οφείλονται σε κάτι άλλο εκτός από την ίωση, επικοινωνήστε άμεσα με τον παιδίατρό σας.

health.in.gr