Το εκπαιδευτικό σύστημα στην Αυστρία

Στην Αυστρία η γενική υποχρεωτική εκπαίδευση απευθύνεται σε όλα τα παιδιά που διαμένουν μόνιμα στη χώρα, ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους, και διαρκεί εννέα χρόνια. Υπάρχουν ιδιωτικά και δημόσια σχολεία· στα δημόσια σχολεία η φοίτηση είναι δωρεάν. Το Αυστριακό εκπαιδευτικό σύστημα παρέχει μια ποικιλία επιλογών εκπαίδευσης και κατάρτισης, που έχουν σχεδιαστεί κατά τρόπο ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών και των γονιών τους.

Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση

Η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινάει με το τετραετές Δημοτικό σχολείο (Volksschule) [ISCED 1] (ή εναλλακτικά το σχολείο ειδικών αναγκών) την πρώτη Σεπτεμβρίου μετά τα έκτα γενέθλια του παιδιού. Τα παιδιά ηλικίας πέντε ετών μπορούν να παρακολουθήσουν προσχολικά τμήματα, που δεν είναι ωστόσο υποχρεωτικά. Τα Δημοτικά Σχολεία προορίζονται να προσφέρουν σε όλους τους μαθητές την ίδια βασική εκπαίδευση. Η αποστολή τους είναι να παράσχουν ευρεία και ισόρροπη γενική εκπαίδευση που θα αναπτύσσει τις κοινωνικές, συναισθηματικές, διανοητικές και σωματικές δεξιότητες και ικανότητες του παιδιού. Τα Σχολεία ειδικών αναγκών (Sonderschulen) απευθύνονται σε παιδιά που μειονεκτούν διανοητικά ή σωματικά και δεν μπορούν να παρακολουθήσουν τα μαθήματα στα σχολεία πρωτοβάθμιας ή κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και τα προετοιμάζουν για την ένταξή τους στην αγορά εργασίας.

Η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινάει με το τετραετές [ISCED 1] (ή εναλλακτικά το σχολείο ειδικών αναγκών) την πρώτη Σεπτεμβρίου μετά τα έκτα γενέθλια του παιδιού. Τα παιδιά ηλικίας πέντε ετών μπορούν να παρακολουθήσουν προσχολικά τμήματα, που δεν είναι ωστόσο υποχρεωτικά. Τα Δημοτικά Σχολεία προορίζονται να προσφέρουν σε όλους τους μαθητές την ίδια βασική εκπαίδευση. Η αποστολή τους είναι να παράσχουν ευρεία και ισόρροπη γενική εκπαίδευση που θα αναπτύσσει τις κοινωνικές, συναισθηματικές, διανοητικές και σωματικές δεξιότητες και ικανότητες του παιδιού. Τα απευθύνονται σε παιδιά που μειονεκτούν διανοητικά ή σωματικά και δεν μπορούν να παρακολουθήσουν τα μαθήματα στα σχολεία πρωτοβάθμιας ή κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και τα προετοιμάζουν για την ένταξή τους στην αγορά εργασίας.

Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

Μετά την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, οι μαθητές μπορούν να επιλέξουν μεταξύ δύο τύπων σχολείων, που το καθένα καλύπτει μια περίοδο τεσσάρων ετών: Μπορούν να φοιτήσουν σε σχολείο κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Hauptschule) ή στον κατώτερο κύκλο ακαδημαϊκής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (allgemeinbildende höhere Schule or AHS) [ISCED 2]. Τα σχολεία κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης παρέχουν στους μαθητές βασική γενική εκπαίδευση και παράλληλα μεταδίδουν γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνται για τη μετάβασή τους στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ο κατώτερος κύκλος της ακαδημαϊκής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αποσκοπεί στο να μεταδώσει ευρεία και προχωρημένη δευτεροβάθμια γενική εκπαίδευση. Με την επιτυχή ολοκλήρωση αυτών των τύπων σχολείων, οι μαθητές μπορούν να επιλέξουν μεταξύ διαφορετικών κατευθύνσεων εκπαίδευσης και κατάρτισης, οι οποίες μπορεί να έχουν είτε τεχνικό και επαγγελματικό είτε γενικό (AHS) χαρακτήρα. Τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης παρέχονται μέσω του διττού συστήματος μαθητείας (apprenticeship training) στα σχολεία Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (VET schools - BMS) ή στα κολλέγια Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (VET colleges - BHS).

Μετά την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, οι μαθητές μπορούν να επιλέξουν μεταξύ δύο τύπων σχολείων, που το καθένα καλύπτει μια περίοδο τεσσάρων ετών: Μπορούν να φοιτήσουν σε σχολείο κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή στον κατώτερο κύκλο ακαδημαϊκής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης [ISCED 2]. Τα σχολεία κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης παρέχουν στους μαθητές βασική γενική εκπαίδευση και παράλληλα μεταδίδουν γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνται για τη μετάβασή τους στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ο κατώτερος κύκλος της ακαδημαϊκής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αποσκοπεί στο να μεταδώσει ευρεία και προχωρημένη δευτεροβάθμια γενική εκπαίδευση. Με την επιτυχή ολοκλήρωση αυτών των τύπων σχολείων, οι μαθητές μπορούν να επιλέξουν μεταξύ διαφορετικών κατευθύνσεων εκπαίδευσης και κατάρτισης, οι οποίες μπορεί να έχουν είτε είτε χαρακτήρα. Τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης παρέχονται μέσω του διττού συστήματος μαθητείας (apprenticeship training) στα σχολεία Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (VET schools - BMS) ή στα κολλέγια Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (VET colleges - BHS).

Οι μαθητές που έχουν ολοκληρώσει την κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και θέλουν να παρακολουθήσουν ένα πρόγραμμα μαθητείας είναι υποχρεωμένοι να ολοκληρώσουν τον ένατο χρόνο υποχρεωτικής εκπαίδευσης φοιτώντας για ένα χρόνο σε προ-επαγγελματικό σχολείο (Polytechnische Schule) [ISCED 3C], το οποίο τους παρέχει εξειδίκευση για μετάβαση στη μαθητεία. Το ένα πέμπτο περίπου των μαθητών ολοκληρώνει τον ένατο χρόνο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης στο μονοετές προ-επαγγελματικό σχολείο. Λόγω της ποικιλίας των αντικειμένων, των επισκέψεων σε επιχειρήσεις και της πρακτικής σε εργαστήρια κατάρτισης που παρέχονται στο προ-επαγγελματικό σχολείο, οι μαθητές έχουν την καθοδήγηση και την προετοιμασία για να επιλέξουν επαγγελματική κατεύθυνση (IVET) και μελλοντική σταδιοδρομία. Η αρχική επαγγελματική κατάρτιση σε ένα επάγγελμα μαθητείας αρχίζει με την ολοκλήρωση των εννέα χρόνων υποχρεωτικής εκπαίδευσης και παρέχεται εν μέρει από μία επιχείρηση κατάρτισης και εν μέρει από ένα επαγγελματικό σχολείο μαθητείας μερικού ωραρίου (Berufsschule) [ISCED 3B]. Αντικείμενο των επαγγελματικών σχολείων είναι να προσφέρουν γενική εκπαίδευση και να συμπληρώσουν τις ειδικές - συναφείς προς το επάγγελμα γνώσεις και δεξιότητες που διδάσκονται οι καταρτιζόμενοι στις επιχειρήσεις πρακτικής.

Ένα ποσοστό της τάξης του 49,1% των νέων επιλέγουν την κατάρτιση σε κάποια τέχνη και ακολουθούν αυτοί που επιλέγουν τα εμπορικά επαγγέλματα (15.2%), τη βιομηχανία (13%), τον τουρισμό και ψυχαγωγία (11.5%). Αυτοί οι τέσσερις τομείς επιλέγονται από τους περισσότερους καταρτιζόμενους και καλύπτουν το 88,8% των μαθητειών. Επίσης, κατάρτιση παρέχεται στους ακόλουθους τομείς: πληροφόρηση και καθοδήγηση, μεταφορές και διακίνηση, οικονομικά και ασφάλειες.

Το 2005 υπήρχαν συνολικά 38.470 επιχειρήσεις κατάρτισης και 38.552 νέοι που επέλεξαν τη μαθητεία, οι οποίοι αποτελούν το 42,6% της ηλικιακής ομάδας. Το ίδιο έτος ο συνολικός αριθμός των νέων που παρακολουθούσαν κάποιο πρόγραμμα μαθητείας ήταν 122.378 σημειώνοντας αύξηση κατά 2,8% σε σύγκριση με το 2004 (πηγή: Austrian Federal Economic Chamber, 2005).

Τα τελευταία χρόνια εισήχθησαν ή εκσυγχρονίσθηκαν περισσότερα από 100 επαγγέλματα μαθητείας, πολλά από τα οποία στον τομέα των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ), όπως μηχανικός συστημάτων υπολογιστών, ηλεκτρονικός τεχνολογιών πληροφορικής ή ειδικός ηλεκτρονικών μέσων (με εξειδίκευση στο σχεδιασμό ή στις τεχνολογίες πολυμέσων).

Σήμερα στην Αυστρία υπάρχουν 283 επαγγέλματα μαθητείας. Μερικά από αυτά μπορούν να ολοκληρωθούν μέσω των αποκαλούμενων διπλών προγραμμάτων κατάρτισης: αυτά αφορούν τη δυνατότητα συνδυασμού δύο επαγγελματικών μαθητειών, όπως για παράδειγμα ειδικός μαγειρείου και εστιατορίου. Συνολικά υπάρχουν 361 κατευθύνσεις μαθητείας.

Το 1997 καθιερώθηκε το επονομαζόμενο Berufsreifeprüfung (εξετάσεις και πιστοποιητικό) για τους αποφοίτους των μαθητειών, των Επαγγελματικών σχολών (BMS), των σχολών υγείας και νοσηλευτικής (Gesundheits- und Krankenpflegeschulen), των σχολών παραϊατρικής κατάρτισης (Schulen für den medizinisch-technischen Fachdienst) διάρκειας τουλάχιστον 30 μηνών και για τους αποφοίτους των σχολών γεωργίας και δασοπονίας (land- und forstwirtschaftliche Fachschulen). Με την επιτυχή ολοκλήρωσή του, το Berufsreifeprüfung παρέχει πρόσβαση στην ανώτερη εκπαίδευση στην Αυστρία: στα πανεπιστήμια, στα πανεπιστήμια εφαρμοσμένων επιστημών (Fachhochschulen), μετα-δευτεροβάθμιες επαγγελματικές σπουδές (Kollegs) και μετα-δευτεροβάθμια επαγγελματικά κολλέγια (Akademien).

Μετά την αποφοίτησή τους από τα σχολεία κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οι μαθητές έχουν επίσης την επιλογή της παρακολούθησης του Σχολείου Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (VET school (BMS) [ISCED 3B] το οποίο αρχίζει μετά το όγδοο έτος εκπαίδευσης και διαρκεί ένα έως τέσσερα έτη. Επίσης τα Κολλέγια Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (VET colleges (BHS) [ISCED 3A/4A] ξεκινούν μετά το όγδοο έτος εκπαίδευσης× μετά από πέντε χρόνια και απολυτήριες εξετάσεις, οι επιτυχόντες απόφοιτοι παίρνουν Πιστοποιητικό Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και Δίπλωμα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Reifeprüfung Certificate ή Matura). Υπάρχουν διάφοροι τύπου Σχολείων και Κολλεγίων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης: σχολεία διοίκησης επιχειρήσεων (Handelsschulen) και κολλέγια διοίκησης επιχειρήσεων (Handelsakademien)× σχολεία κοινωνικών επαγγελμάτων (Schulen für Sozialberufe)× σχολεία γεωργίας και δασοπονίας (land- und forstwirtschaftlichen Schulen)× και μια ευρεία σειρά σχολείων και κολλεγίων για επαγγέλματα στη μηχανολογία, διοίκηση επιχειρήσεων και στις τέχνες, όπως τα κολλέγια μηχανολογίας (Höhere technische Lehranstalten), κολλέγια διοίκησης και υπηρεσιών (Höhere Lehranstalten für wirtschaftliche Berufe), σχολεία και κολλέγια για τον τουρισμό (Tourismusschulen), ή σχολεία και κολλέγια για τη μόδα και την ένδυση (Schulen für Mode und Bekleidungstechnik). Η επιτυχής ολοκλήρωση μίας από αυτές τις σχολές δίνει το δικαίωμα στον απόφοιτο να εξασκήσει το σχετικό επάγγελμα.

Ο κύριος στόχος των σχολείων που παρέχουν γενική εκπαίδευση είναι να εφοδιάσει τους μαθητές με τα τυπικά προσόντα για την είσοδό τους στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Οι διάφοροι τύποι των σχολείων ακαδημαϊκής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ανώτερου επιπέδου (AHS) [ISCED 3A] προσφέρουν στους μαθητές μια σειρά επιλογών: το κλασσικό Γυμνάσιο (Gymnasium) που δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις ξένες γλώσσες× το Realgymnasium που δίνει έμφαση στα μαθηματικά, στις επιστήμες ή/και σε τεχνικά αντικείμενα× και το Wirtschaftskundliches Realgymnasium που δίνει έμφαση στα οικονομικά και τις κοινωνικές σπουδές. Στα πλαίσια της αυτονομίας των σχολείων και των πιλοτικών έργων, κάθε σχολείο μπορεί να τροποποιήσει το πρόγραμμα μαθημάτων και να αναπτύξει το δικό του προφίλ. Για να διασφαλιστεί η παροχή ευρείας και ανώτερης γενικής εκπαίδευσης, υπάρχει ένα κοινό πρόγραμμα μαθημάτων που διδάσκεται στα σχολεία. Επιπρόσθετα σε αυτά τα υποχρεωτικά αντικείμενα, τα σχολεία μπορούν να παρέχουν ειδίκευση σε συγκεκριμένα αντικείμενα ανάλογα με τα ενδιαφέροντα τους. Η εστίαση μπορεί να είναι στις κλασικές γλώσσες, τα μαθηματικά και τις επιστήμες, τα οικονομικά και τη διοίκηση επιχειρήσεων, τη μουσική ή τις καλές τέχνες. Με αυτόν τον τρόπο οι μαθητές μπορούν να ειδικευτούν σε συγκεκριμένα αντικείμενα ανάλογα με την επαγγελματική σταδιοδρομία που επιθυμούν. Τα προγράμματα στο ανώτερο κύκλο της ακαδημαϊκής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης διαρκούν τέσσερα χρόνια και ολοκληρώνονται με τη διενέργεια εξετάσεων× οι απόφοιτοι αποκτούν Πιστοποιητικό Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που ονομάζεται Reifeprüfung-Certificate ή Matura.

Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

Οι απόφοιτοι των ακαδημαϊκής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή των επαγγελματικών κολλεγίων που έχουν αποκτήσει το Reifeprüfung-Certificate, καθώς και εκείνοι που έχουν αποκτήσει το Berufsreifeprüfung έχουν το δικαίωμα να φοιτήσουν στα μετα-δευτεροβάθμια επαγγελματικά κολλέγια (Akademien) [ISCED 5B], να παρακολουθήσουν τα μετα-δευτεροβάθμια Επαγγελματικά προγράμματα (Kollegs) [ISCED 5B] και να έχουν πρόσβαση στα πανεπιστήμια εφαρμοσμένων επιστημών (Fachhochschulen) [ISCED 5A] και στα πανεπιστήμια (universities) [ISCED 5A]. Από το φθινόπωρο του 2001, η παρακολούθηση στους δύο τύπους πανεπιστημίων υπόκειται σε πληρωμές διδάκτρων. Η φοίτηση διαρκεί τρία χρόνια για Bachelor και ένα με δύο χρόνια για Μεταπτυχιακό. Οι απόφοιτοι των προγραμμάτων πτυχίου ή μεταπτυχιακών έχουν τη δυνατότητα να γραφούν για διδακτορικές σπουδές στα πανεπιστήμια [ISCED 6].

Οι απόφοιτοι των ακαδημαϊκής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή των επαγγελματικών κολλεγίων που έχουν αποκτήσει το Reifeprüfung-Certificate, καθώς και εκείνοι που έχουν αποκτήσει το Berufsreifeprüfung έχουν το δικαίωμα να φοιτήσουν στα μετα-δευτεροβάθμια επαγγελματικά κολλέγια [ISCED 5B], να παρακολουθήσουν τα μετα-δευτεροβάθμια Επαγγελματικά προγράμματα [ISCED 5B] και να έχουν πρόσβαση στα πανεπιστήμια εφαρμοσμένων επιστημών [ISCED 5A] και στα πανεπιστήμια[ISCED 5A]. Από το φθινόπωρο του 2001, η παρακολούθηση στους δύο τύπους πανεπιστημίων υπόκειται σε πληρωμές διδάκτρων. Η φοίτηση διαρκεί τρία χρόνια για Bachelor και ένα με δύο χρόνια για Μεταπτυχιακό. Οι απόφοιτοι των προγραμμάτων πτυχίου ή μεταπτυχιακών έχουν τη δυνατότητα να γραφούν για διδακτορικές σπουδές στα πανεπιστήμια [ISCED 6].

Εκπαίδευση ΕνηλίκωνΗ συνεχιζόμενη εκπαίδευση και κατάρτιση δε ρυθμίζεται από το νόμο, αλλά παρέχεται από ενδιαφερόμενους κοινωνικούς εταίρους και συμπληρώνεται από ιδιωτικούς φορείς. Ο τομέας της εκπαίδευσης ενηλίκων δίνει τη δυνατότητα απόκτησης τίτλου σπουδών με την εγγραφή σε μετα-δευτεροβάθμια επαγγελματικά μαθήματα (Kollegs), σχολεία για εργαζόμενους (Schulen für Berufstätige), μεταπτυχιακά προγράμματα για τεχνίτες (Meisterschulen), κολλέγια μερικού ωραρίου για εργαζόμενους (Werkmeisterschulen), ειδικευμένα κολλέγια (Fachakademien) και πανεπιστήμια. Ακολουθώντας την αρχή της δια βίου μάθησης, η αυτό-εκπαίδευση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εκπαίδευση ενηλίκων× τα συνεχιζόμενα προγράμματα κατάρτισης συμπληρώνονται με καινοτόμες τεχνολογίες, όπως η ηλεκτρονική εκπαίδευση.

 http://www.dynot.net